Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và IFRS Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì ?

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, việc chuyển đổi từ Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) sang Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) đang là xu hướng tất yếu. Chính phủ Việt Nam đã có lộ trình áp dụng IFRS nhằm nâng cao tính minh bạch, chính xác trong báo cáo tài chính và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa hai hệ thống kế toán này đòi hỏi doanh nghiệp phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.

1. Sự khác biệt giữa VAS và IFRS
1.1. Nguyên tắc kế toán
VAS: Theo nguyên tắc giá gốc, chủ yếu dựa trên hướng dẫn của Bộ Tài chính và không thay đổi thường xuyên.
IFRS: Áp dụng nguyên tắc giá trị hợp lý, cập nhật thường xuyên để phản ánh đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp.

1.2. Cách ghi nhận và đo lường tài sản
VAS: Đánh giá tài sản dựa trên giá gốc, ít có sự điều chỉnh theo biến động thị trường.
IFRS: Đánh giá tài sản theo giá trị hợp lý, có sự điều chỉnh theo thị trường để phản ánh chính xác hơn giá trị thực tế.

1.3. Trình bày và công bố thông tin
VAS: Hệ thống báo cáo tài chính gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.
IFRS: Yêu cầu trình bày đầy đủ hơn, bao gồm báo cáo thay đổi vốn chủ sở hữu và các phụ lục chi tiết hơn về công bố thông tin.

1.4. Ảnh hưởng đến báo cáo tài chính
VAS: Các báo cáo tài chính thường ít phản ánh biến động kinh tế theo thời gian thực.
IFRS: Đòi hỏi doanh nghiệp cập nhật liên tục thông tin tài chính, giúp tăng cường tính minh bạch và trung thực của báo cáo.

2. Lợi ích của việc áp dụng IFRS
Tăng tính minh bạch: IFRS giúp báo cáo tài chính phản ánh chính xác tình hình doanh nghiệp, nâng cao tính tin cậy.
Tạo điều kiện tiếp cận thị trường vốn quốc tế: Các nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng hiểu và đánh giá tài chính doanh nghiệp hơn.
Tối ưu hóa hoạt động tài chính: Giúp quản lý tài chính hiệu quả hơn và đưa ra quyết định kinh doanh chính xác hơn.
Nâng cao năng lực cạnh tranh: Doanh nghiệp áp dụng IFRS có thể dễ dàng tham gia vào thị trường quốc tế và tăng khả năng hợp tác với các tập đoàn đa quốc gia.

3. Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì?
3.1. Xây dựng lộ trình chuyển đổi
Doanh nghiệp cần lập kế hoạch chi tiết về thời gian, nguồn lực và chiến lược áp dụng IFRS. Quá trình này thường diễn ra qua các giai đoạn:
Giai đoạn 1: Đánh giá sự khác biệt giữa VAS và IFRS.
Giai đoạn 2: Đào tạo đội ngũ kế toán và tài chính.
Giai đoạn 3: Áp dụng thí điểm trên một số báo cáo tài chính.
Giai đoạn 4: Chuyển đổi hoàn toàn và tuân thủ IFRS.
3.2. Đào tạo nhân sự
Nhân sự kế toán cần được đào tạo chuyên sâu về IFRS để đảm bảo nắm vững cách ghi nhận và lập báo cáo tài chính theo chuẩn quốc tế.
3.3. Nâng cấp hệ thống kế toán
Hệ thống phần mềm kế toán hiện tại có thể cần nâng cấp hoặc thay đổi để hỗ trợ IFRS, đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong quá trình báo cáo tài chính.
3.4. Tối ưu hóa quy trình kiểm toán và lập báo cáo tài chính
Việc chuyển đổi sang IFRS đòi hỏi doanh nghiệp phải phối hợp chặt chẽ với kiểm toán viên, chuyên gia tài chính để đảm bảo tính tuân thủ và chính xác.
3.5. Tận dụng công nghệ số hóa
Triển khai ERP (Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp) để tích hợp dữ liệu tài chính theo chuẩn mực IFRS.
Sử dụng phần mềm phân tích tài chính để hỗ trợ việc lập báo cáo theo tiêu chuẩn quốc tế.
Áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa (RPA) để cải thiện hiệu suất và giảm sai sót trong xử lý dữ liệu.

4. Thách thức khi chuyển đổi sang IFRS
Chi phí chuyển đổi cao: Doanh nghiệp cần đầu tư lớn vào đào tạo, công nghệ và tư vấn chuyên môn. Khó khăn trong thay đổi thói quen kế toán: IFRS yêu cầu phương pháp ghi nhận và đo lường mới, đòi hỏi sự thích ứng của nhân sự kế toán. Sự phức tạp trong chuẩn bị dữ liệu: Cần thời gian và nguồn lực để thu thập, xử lý và báo cáo dữ liệu tài chính theo IFRS. Yêu cầu về sự hợp tác chặt chẽ với các bên liên quan: Các đơn vị kiểm toán, nhà đầu tư và cơ quan quản lý tài chính cần được đồng bộ hóa trong quá trình chuyển đổi.

5. Kết luận
Việc chuyển đổi từ VAS sang IFRS không chỉ là một yêu cầu tất yếu mà còn là cơ hội để doanh nghiệp nâng cao năng lực tài chính, tăng tính minh bạch và thu hút đầu tư. Để quá trình này diễn ra suôn sẻ, doanh nghiệp cần có kế hoạch rõ ràng, đầu tư vào đào tạo nhân sự, nâng cấp hệ thống kế toán và tận dụng công nghệ hiện đại. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, doanh nghiệp sẽ tận dụng được tối đa lợi ích mà IFRS mang lại, đồng thời gia tăng khả năng cạnh tranh trong môi trường kinh doanh toàn cầu.